Giới thiệu một số tản văn của Chu Quốc Bình (tiếp)

#1. Bàn luận về thường tâm

Dịch: 常心 blog Chu Quốc Bình

Trên thế giới có một số thứ mà bản thân bạn không thể kiểm soát được, chẳng hạn như vận may và cơ hội, dư luận và dèm pha bôi nhọ. Vậy thì đừng để ý đến nó nữa mà cứ thuận tự nhiên thôi.

Trên thế giới có một vài thứ mà bản thân bạn có thể kiểm soát được, chẳng hạn như niềm vui và chí hướng, cách xử thế và làm người. Vậy thì hãy cố gắng kiểm soát thật tốt, cố gắng cho đến khi dù kết quả thế nào đi nữa cũng để thuận theo tự nhiên. Chúng ta không ngăn cản việc theo đuổi điều tốt đẹp nhất – như cuộc sống tươi đẹp nhất, nghề nghiệp tốt nhất, hôn nhân hạnh phúc nhất, tình bạn đáng quý nhất,…

Điểm mốc thấp nhất trong xã hội chính là sự bình thường, cao hơn một chút là siêu phàm thoát tục, nhưng điểm cao nhất chính lại quay trở lại bản chất bình thường.

Tham vọng, dã tâm nếu có thể giảm đi sẽ trở thành thường tâm, nhưng cùng lúc đó có thể nâng cao lên một chút thành cái tâm có trí tuệ

Đừng buộc sự xoàng xĩnh tầm thường trở thành một điều gì đó quá vĩ đại nhưng cũng đừng vì chỉ một việc tưởng bình thường mà không đón nhận nó.

#2. Trật tự cuộc sống

Bản dịch Chu Quốc Bình của Đài phát thành quốc tế Trung Quốc

Thời gian dùng để tìm hiểu về người khác của mọi người quá nhiều, thời gian dùng để tìm hiểu về bản thân lại quá ít. Đây là một thói quen sống ngu dốt, nhưng đa số mọi người vẫn sống như vậy trong phần lớn thời gian của mình.

Suốt ngày vùi đầu vào máy tính, ra vào cuộc sống ảo trên mạng Internet, liệu mọi người giữ lại bao nhiêu không gian cho mình? Từ việc đại sự định hướng đời người đến việc nhỏ mọn như lựa chọn ăn ở, đi lại, có bao nhiêu là theo kịp người ta, lại có bao nhiêu là sự phán đoán chỉ mình mới biết?

Con người cần phải có nhân cách độc lập, cuộc sống độc lập, vậy thì cần hiểu rõ ba câu hỏi: Tôi muốn làm gì? Tôi có thể làm gì? Tôi cần phải làm gì?

Tôi muốn làm gì là chỉ lý tưởng, tôi có thể làm gì là chỉ khả năng, tôi cần phải làm gì nói lên sự sinh tồn. Vương vấn trong đời người thường là trật tự của ba câu hỏi không cân bằng này đã xuất hiện sự đảo lộn.

#3. Bàn về được và mất 

（Dịch từ 论得失 của Chu Quốc Bình)

Từ khi chúng ta chào đời, điều đầu tiên chúng ta có được đó là sự  sống của mình. Từ đó về sau, chúng ta không ngừng có rất nhiều thứ nhứ tình yêu thương của cha mẹ, ăn mặc, đồ chơi, tình yêu và sự nuôi dưỡng. Trong xã hội, chúng ta có được sự đào tạo nghề nghiệp và bồi dưỡng về văn hóa. Khi trưởng thành, chúng ta dựa vào nỗ lực của bản thân và xu hướng tự nhiên để không ngừng có được tình yêu, gia đình và con cái. Chúng ta có dược tiền tài, danh tiếng, địa vị, đạt được thành công trong công việc và sự thừa nhận của xã hội. Cứ như thế, điều chúng ta đạt được là rất nhiều.

Đương nhiên, theo lẽ có được hẳn có mất. Trong hành trình chúng ta đạt được nhiều thứ cũng sẽ phải trải qua những sự mất mát không giống nhau.Tuy nhiên, mỗi con người đều khá dễ dàng cho rằng những điều chúng ta có là điều đương nhiên, là điều bình thường nhưng đối với sự mất đi là không nên, là điều không bình thường. Chính vì thế, mỗi khi mất đi thứ gì đó, chúng ta không tránh khỏi sự ấm ức và khi mất đi càng nhiều thì chúng ta càng uất ức. Chúng ta ngầm hạ quyết tâm phải tìm bằng được cái mới, bù đắp những gì có mà mất đi. Trong bản vẽ kế hoạch của chúng ta, con đường đi của cuộc đời dường như hàng loạt những thứ giành được sẽ vẽ ra nhưng những gì mất đi thì tất phải tìm cách tẩy xóa sạch như khi chúng ta vẽ sai. Cho dù việc mất mất, thất bại là một điều rất bình thường nhưng chúng ta dường như không thể quen với điều đó…

Tản văn: Bàn về được và mất

Nguyên tác dịch từ: 周国平论得失

Tác giả: Chu Quốc Bình

Những thứ chúng ta mất đi không thể nào tìm lại được. Có thể chúng ta vẫn có khả năng tìm được những thứ khác, nhưng sớm muộn rồi cũng không còn. Cuối cùng ta cũng không tìm cách cứu vãn những thứ bản thân đã mất. Đã như thế, vì sao chúng ta lại quá coi trọng được và mất.

Những khiếm khuyết hoặc mất mát do khách quan, chẳng hạn như danh tiếng, địa vị, tài sản,… chỉ cần không ảnh hưởng đến khả năng sinh tồn của bản thân thì trên thực tế không nên đem lại những phiền muộn cho bản thân. Nếu như đau khổ chỉ vì bạn coi trọng thì càng coi trọng, càng đau khổ. Chỉ cần không quá coi trọng thì đến một sợi tóc cũng không bị tổn thương.

Đối với người keo kiệt thì niềm vui không phải do giá trị sử dụng của tài sản bản thân mang lại mà từ sự chiếm hữu tài sản. Mức độ thỏa mãn của bản thân từ quyền chiếm hữu mang lại vượt xa so với mức độ thỏa mãn sinh lý do bản chất sự vật mang lại.  Một lòng một dạ mong đợi sự vật phải có trong tay mình, dẫu cho vật đó đặt trên tận mặt trăng, chỉ cần tuyên bố rằng đã thuộc về ta rồi thì lúc đó mới mang lại niềm vui cho mình.

Đối với một con người xem trọng tiền bạc, việc kiếm tiền và tiêu tiền đúng là một điều phiền não. Lòng của họ đều bị đồng tiền chiếm hữu, không có dành niềm vui cho bất cứ điều gì khác. Con người vui vẻ chân chính trong thiên hạ, không kể tiền ít tiền nhiều đều tất phải vượt ra khỏi được con người coi trọng đồng tiền.

Con người giàu có là con người làm chủ được đồng tiền, người đó bất kể ít tiền hay nhiều tiền đều có thể có danh dự và uy nghiêm. Thế nhưng con người giàu có là nô lệ của đồng tiền thì cả cuộc đời vì tiền mà phục vụ, vì tiền mà khổ đau.

Đối với con người làm chủ được đồng tiền, điều quan trọng nhất đó là dứt bỏ mong muốn chiếm hữu đồng tiền và học được thái độ không chiếm hữu. Điều đó có nghĩa là hãy xem đồng tiền không phải là vật của bản thân, không kể đã nắm được trong tay hay sắp nắm được đều phải giữ một cự ly nào đó, tùy thời mà buông ra. Chỉ có như thế mới có thể đứng trước đồng tiền giữ được thái độ tự do, làm một con người tự do.  Hễ là con người có thái độ chiếm hữu đối với đồng tiền thì lúc đó con người bị chính đồng tiền chiếm hữu. Pontius Pilate thời Hy Lạp cổ đại đã nói chuyện về một người keo kiệt giàu có rằng: “Anh ta không phải là người tìm thấy giàu có mà chính là giàu có tìm thấy anh ta”.

Chúa Giê-su cũng từng nói: “Con người giàu có muốn lên thiên đàng cũng khó như việc xâu con lạc đã qua lỗ kim“. Người giàu có mà  chúa Giê-su nhắc đến, có thể lý giải rộng hơn, là con người xem trọng những giá trị tầm thường của sự chiếm hữu quyền lực, tiền tài, danh vọng,… hơn giá trị tinh thần, là con người không dám vứt bỏ. Nếu như trong tâm không phân rõ, tất cả những thứ chúng ta đạt được trên thế giới đều sẽ trở thành các gánh nặng, biến chúng ta thành một con lạc đà thồ nặng, biến con đường chúng ta tới thiên đường cũng chỉ bé như lỗ kim mà thôi.

Nhà soạn kịch người Anh, George Bernard Shaw, đã nói “Đời người có hai bị kịch lớn nhất, một là không thể có được thứ mình yêu thích, bi kịch còn lại chính là đạt được cái mình thích”. Tôi đã từng bị thuyết phục bởi cách miêu tả này và khâm phục ông có thể diễn đạt được nỗi khổ của cuộc đời một cách nhẹ nhàng như vậy. Tuy nhiên,  chúng ta cũng có thể nói rằng: ” đời người có hai niềm vui, môt là không đạt được thứ mình yêu thích, do đó mình có thể kiếm tìm và sáng tạo; niềm vui còn lại là đạt được thứ mình thích, do đó mình có thể tận hưởng và thể nghiệm.

Tản văn Khoảng cách trong tình yêu

Nguyên tác dịch từ: 爱的距离

Tác giả: Chu Quốc Bình

Thân thiết nhưng không có nghĩa không có khoảng cách. Mối quan hệ giữa con người với con người đều cần có một cự ly nhất định và giữa hai người thương yêu nhau cũng không phải là một ngoại lệ. Đó là lý do tại sao hôn nhân dễ trở thành bi kịch bởi lẽ trên thực tế khách quan khoảng cách cần thiết đã không thể giữ được. Một khi không có khoảng cách này, cảm giác về khoảng cách mất đi và cùng với sự mất mát đó, hôn nhân sẽ không còn vui vẻ, cảm giác tự do, khoan dung và tôn trọng lẫn nhau, cuối cùng sẽ dẫn đến mất đi tình yêu.

Con người yêu thương nhau khi thân thiết cần giữ một khoảng cách, thậm chí sau khi đã kết hôn giữa hai người vẫn cần giữ một khoảng cách nhất định nào đó. Cái khoảng cách cần có đó chính là sự độc lập của mỗi cá nhân và cũng chính là sự tôn trọng.

Một đạo lý rất giản đơn chính là hai con người dù có yêu thương nhau rất nhiều nhưng tuyệt nhiên vẫn là hai cá thể độc lập, không thể nào biến thành một cá thể đồng nhất được. Một lý do khác phức tạp hơn một chút là cho dù nếu có thể đồng nhất làm một thì hai con người đó biến thành một cá thể cũng là điều khó chấp nhận được.

Một tình yêu tốt đẹp đều có sự bền chặt, tuy kéo ra được nhưng không thể nào chặt đứt được.

Con người hỗ trợ nhau sẽ không kìm hãm đối phương bởi chính họ đối với tình yêu đều có một sự tin tưởng nhất định. Không ai kiềm chế ai, nhưng cũng không ai có thể rời xa ai. Đó chính là tình yêu thực sự.

Mối quan hệ tốt giữa hai con người cần có tính đàn hồi, không phải là sự độc đoán chiếm hữu lẫn nhau cũng như không ủy mỵ phụ thuộc nhau. Con người yêu nhau sẽ đem lại cho đối phương mình món quà lớn nhất chính là sự tự do, tình yêu giữa hai con người để có sự tự do thì cần phải có sự nỗ lực nhất định. Nó kiên định nhưng không cứng nhắc, mềm mỏng nhưng không bám dính. Nếu như một tình yêu mà không từng trải qua sóng gió thì thật đáng sợ, trong tình yêu nếu như không còn không gian để thở thì sớm muộn gì cũng sẽ trở nên ngột ngạt, bức bối mà thôi.

Khi hai tâm hồn đồng điệu gặp nhau, trên cuộc sống thực tế lại phải giữ một cự ly nhất định thì mới có thể duy trì được sức hút lẫn nhau.

Gần quá sẽ trở nên nhàm chán, xa quá sẽ trở nên lạnh lùng. Đừng tiến đến quá gần bên mình nhưng cũng đừng để đi quá xa mình.

Khổng tử nói “Duy nữ tử dữ tiểu nhân vị nan dưỡng dã, cận chi tắc bất tôn, viễn chi tắc oán” (có nghĩa là theo Khổng tử đàn bà và tiểu nhân khó dưỡng, gần thì họ không tôn kính, xa thì trách oán). Câu nói này thật không công bằng đối với phụ nữ. Kỳ thực “cận chi tắc bất tôn” (gần thì không còn tôn kính) đều chỉ chung cho một quy tắc về mối quan hệ giữa con người với nhau mà không chỉ riêng gì phụ nữ. Quá gần thì không có quân tử, ai cũng đều có khả năng trở thành hoặc buộc phải trở thanh tiểu nhân vô lễ và thô lỗ. Do đó, khi con người qua lại với nhau, bất luận là tình yêu, hôn nhân hay tình bạn thân thiết nào đi chăng nữa đều có thể giữ một khoảng cách nhất định để mối quan hệ tốt hơn. Quân tử cách xa tiểu nhân là điều dễ bởi nếu tiểu nhân oán thì cứ để họ oán. Thế nhưng quân tử cách xa nữ nhi là một điều khó. Khổng tử trong thâm tâm hiểu rằng “ông chưa từng gặp một ai hiếu đức hơn hiếu sắc”. Không thể lại gần mà cũng không thể cách xa phụ nữ. Đàn ông thật khốn khổ phải không. Vậy, câu nói của Khổng Tử có phải đã phản ánh nỗi khổ của người quân tử là do phụ nữ gây ra hay không?

Nếu như nói rằng khoảng cách ngắn có thể thúc đẩy tình yêu thì xa cách lâu dài có thể giết chết tình yêu, vậy thì kết hôn so với chưa kết hôn sẽ có một thuận lợi hơn bởi vì bản thân nó đã loại bỏ được khoảng cách quá xa. Chúng ta chỉ cần duy trì một khoảng cách hợp lý là ổn rồi.

Gia đình là một cái tổ, chúng ta đương nhiên hy vọng có một cái tổ ấm áp, dễ chịu và bình yên và không khí nồng ấm. Thế nhưng chúng ta cũng cần nhớ rằng nếu như muốn duy trì lửa ấm tình yêu trong ngôi nhà ấy thì cũng cần có những trắc trở và mâu thuẫn, vui có buồn có. Nếu như hương vị đến độ, chúng ta thử xóa đi tất cả những gì được xem là lạc điệu, kết quả sẽ không thể xóa được tính cách của đối phương. Bên cạnh đó, tạo ra áp lực cho tình cảm dẫn đến một sự bình yên giả tạo để che dấu những khác biết rốt cuộc sẽ biến thành vết hương không thể hàn gắn được.

Tản văn: Giàu có và hạnh phúc

Nguyên tác dịch từ: 财富与幸福

Tác giả: Chu Quốc Bình

Trong thời đại ngày này, mọi người đều rất xem trọng sự giàu có. Tôi không bao giờ cho rằng tiền bạc không hề quan trọng bởi tôi không thanh cao đến mức như thế. Tuy nhiên cách nhìn của mình, tiền bạc là một thứ tốt nhưng không phải là thứ tốt nhất, chúng ta không nên vì những thứ tốt này mà đánh mất đi thứ tốt nhất. Vậy cái tốt nhất là gì? Đó chính là thứ mà tôi vẫn hay nhắc đến: sống thanh cao và tinh thần phong phú – những thứ mà có thể giúp chúng ta cảm nhận được hạnh phúc. Bạn có thể kiếm tiền, kiếm càng nhiều càng tốt, nhưng cần nhớ rằng điều thứ nhất là bạn không thể trong quá trình kiếm tiền là tổn hại đến giá trị quan trọng của cuộc sống, thứ hai là nên dùng tiền mà bạn kiếm được để đạt được giá trị quan trọng trong cuộc sống của bạn. Có như thế sự giàu có càng tăng lên trong cán cân của hạnh phúc.

Đương nhiên nếu như có nhiều tiền hơn một chút thì tự do sẽ càng tăng. R.W Emerson đã từng nói cái tốt nhất mà đồng tiền mang lại là bạn không cần nhòm ngó đến thứ của người khác. Nhân bần trí đoản, những thứ liên quan đến tiền bạc trong thế giới đầy dục vọng rất nhiều. Nếu như bạn có ít tiền hơn, cuộc sống sẽ trở nên khó khăn, có những lúc bạn không còn cách nào khác phải đi cầu cạnh người khác, trong lòng sẽ cảm thấy rất thương hại, cảm giác thất bại. Chính vì thế, thậm chí bạn là một người không tham tiền bạc nhưng nếu có nhiều tiền cũng là một điều rất tốt bởi trước những thứ do tiền mang lại bạn vẫn có thể giữ gìn tự trọng của mình và trước tiền bạc bạn có thể thu hoạch cho sự tự do.

Vì thế, tôi không chủ trương là thanh niên cần quá thanh cao hay hoàn toàn chỉ theo đuổi ước mơ tinh thần. Tôi cho rằng một người trẻ có rất nhiều mộng tưởng, viết rất nhiểu thứ về triết học. Thực tế viết cũng rất tốt nhưng lại không có khả năng mưu sinh mà cũng không thích kiếm tiền, kiếm nghề nghiệp cho mình thì cuộc sống thật lao đao. Anh ta cho rằng mình không giống như bao người khác thì nên theo đuổi một cuộc sống chỉ có tinh thần đơn thuần thì có thể phải đối mặt với sự túng khó và đau khổ. Tôi nói với anh ta rằng bạn trẻ không phải là Van Gogh bởi bạn sẽ không thể chịu nổi sự bần cùng, vì thế hãy làm một con người bình thường như bao người khác nhé. Đầu tiền cần phải giải quyết được vấn đề sinh tồn. Nếu như có được điều đó, bạn là người có tài năng thì sớm muộn gì sẽ có cơ hội đế phát triển những niềm đam mê tinh thần vốn có của mình. Trong cuộc sống không có ai là không có quyền được làm, tài hoa không phải là lý do của sự ưu đãi vốn có, bạn cần phải tranh đấu trong cuộc sống hàng ngày. Điều này có chút tàn khốc nhưng không thế còn cách nào khác.

Tản văn: Bàn về sự cô độc

Nguyên tác dịch từ: 论孤独

Tác giả: Chu Quốc Bình

Bạn và người thân, bạn bè và người quen của mình cùng nhau trải qua những năm tháng cuộc sống, bạn nhận thấy những người ấy trưởng thành và già đi xung quanh mình. Thế nhưng bản thân mình vẫn cảm thấy trưởng thành và già đi trong niềm cô độc, mỗi một năm tháng cuộc đời mà bạn đi qua cảm giác chỉ có mình bạn, hằn những dấu vết tháng năm trên thân thể và tâm hồn.

Lúc sống trong dòng đời hỗn độn, tôi chỉ muốn hướng đến sự cô độc. Lúc cô độc đó, tôi lại hướng nhìn những người chung quanh mình. Rốt cuộc để vượt lên sự cô độc đó chỉ có thể nương tựa vào người thân yêu giúp đỡ mình, nếu không như thế những người mà chỉ khiến tình trạng càng hỗn loạn hơn thì con người càng cảm thấy cô độc hơn. Đó là thứ cảm giác kích thích càng nhận rõ ra sự tồn tại của bản thân mình.

Cô độc hay ồn ào đều khó chịu đựng như nhau. Nếu như nhất định phải chịu đựng thứ đó thì tôi sẽ chọn lấy sự cô độc.

Học lấy được sự cô đôc, có thể trò chuyện với bản thân, nghe chính mình nói chuyện, đấy chính là sự thấu được sâu sắc.

Đương nhiên điều đó phải có một tiền đề: nếu như sự cô độc có thể học được

Sự cô độc trong tâm hồn và sự cô lập khó gần trong tính cách là hai vấn đề khác nhau.

Cô lập tự thủ là của con người yếu đuối, cô độc tâm hồn thuộc về con người mạnh mẽ. Hai người này không thể hoà làm một, bởi đối với người yếu đuối thì chọn sự cô lập bởi sợ hãi phải chịu tổn thương còn con người chọn sự cô độc bởi một tinh thần tuyệt vời.

Cô độc bởi có một tâm hồn đặc biệt không thể giao lưu chia sẻ, cô lập chỉ bởi vì tâm hồn nghèo nàn do đó gặp phải trở ngại trong giao lưu, chia sẻ.

Một người đứng độc lập không a dua theo ai lại không rơi vào sự cô độc, tại sao lại có thể như vậy? Tuy nhiên, cho dù tự chọn lấy con đường này đều sẽ cảm nhận được sự đáng sợ và khó chịu của sự cô đơn. Thượng đế đã ban cho chúng ta những linh hồn không giống nhau thế nhưng ngài lại tạo ra trong anh ta và những con người bình thường xung quanh những nhu cầu cuộc sống giống nhau, đây chính là tính bị kịch của tồn tại trong cuộc sống.

Một tâm hồn càng phong phú thì sớm muốn càng có thể nhạy bén nhận thấy được những tàn khuyết, và từ đó cảm giác cô độc ngày càng cao. Trong nội tại của một tâm hồn phong phú đó sẽ phản chiếu thấy những khiếm khuyết của cuộc sống. Ngược lại, nếu như không hiểu được sự cô độc thì có lẽ là dấu hiệu của sự nghèo nàn trong nội tại.

Cô độc và sự sáng tạo, cái nào là nguyên nhân, là hệ quả? Có lẽ đó chính là mối quan hệ nhân quả. Nếu như một con người không có sự giao lưu với người khác sẽ càng có thời gian dành mối quan tâm thế giới tâm hồn, một người chỉ chuyên tâm sáng tạo sẽ dẫn đến ngày càng xa rời với thế giới chung quanh.

Có những thiên tài thật bất hạnh như Van Gogh và Nietzcher. Nỗi bất hạnh lớn nhất của họ không phải là không ai hiểu mình mà bởi vì sự cô độc trong tinh thần họ chỉ có thể dùng các sáng tác của mình để an ủi bản thân chỉ vì trong cuộc sống đương thời không cảm nhận được sự ấm áp của cuộc sống thế gian. Lúc họ sống họ tồn tại trong sự xa lánh ghẻ lạnh của những người xung quanh.

Những người cô độc tất không hợp thời, thế nhưng tất cả đều có thể trở thành xu thế trong đó có cả sự cô độc.

Tản văn Lương thiện – Phong phú – Cao quý

Nguyên tác dịch từ: 善良丰富高贵 

Tác giả: Chu Quốc Bình

Nếu như tôi là một nhà hiền triết đời trước đến thế giới hiện tại thì điều gì sẽ khiến tôi hoài niệm nhất?

Đó chính là 6 chữ: Lương thiện – Phong phú – Cao Quý

Chứng kiến người bệnh nghèo không thể trả các hóa đơn viện phí đắt cắt cổ, bệnh nhân đang nguy hiểm tính mạng chết đi, biết đến thương nhân buôn bán hàng giả, thuốc giả gây nên những căn bệnh cấp tính, mạn tính, nghe thấy tai nạn hàng ngày ở mỏ than và sự coi thường tính mạng con người, bóc lột lao động để đổi lấy doanh thu và lợi nhuận cao, nhìn thấy ngày đều diễn ra rất nhiều các vụ án mạng đôi khi cũng chỉ vì những đồng tiền ít ỏi hoặc những nguyên nhân rất nhỏ đã có thể cướp đi sinh mạng người khác. Hiền nhân chứng kiến sự thờ ơ lãnh đạm của lòng người mà kinh ngạc và hoài niệm sự lương thiện của con người.

Lương thiện – sự cảm thông giữa số phận con người với con người – là một phẩm chất thông thường của con người. Nhưng trong thế giới hôm nay tính lương thiện ấy dường như đang trở thành điều hiếm có. Hiền nhân trong và ngoài nước đều nhận thức rằng sử cảm thông chính là điều phân biệt giữa con người và con vật, là cơ sở đạo đức của nhân loại. Nếu không có sự cảm thông, con người không còn là người, xã hội cũng không phải là môi trường sinh sống của con người nữa. Tại sao con người muốn quay trở lại thành con vật? Bởi chính vì sự  tê liệt và chết dần đi lòng cảm thông giữa con người với nhau. Lương thiện là giới hạn sơ khởi và cũng là giới hạn cuối cùng phân biệt giữa người tốt và người xấu.

Nhìn thấy ngày nay biết bao nhiêu con người lấy dục vọng về vật chất trở thành mục tiêu duy nhất của cuộc đời, cuộc sống chỉ xoay quanh việc kiếm tiền và tiêu tiền. Hiền nhân vì chứng kiến sự nghèo nàn của tâm hồn đó mà hoài niệm hai chữ phong phú.

Phong phú – sự  đâm chồi, khai hoa và kết trái của tâm hồn con người, ông trời đã ban cho vạn vật khả năng hưởng thụ cao nhất của tâm hồn, vậy cớ làm sao con người lại vứt bỏ đi như một thứ vô giá trị như thế? Hiền nhân trong và ngoài nước đều biết một tâm hồn phong phú là khởi nguồn chân chính của hạnh phúc, sự vui vẻ của tâm hồn cao hơn biết bao nhiêu so với sự hoan lạc thể xác.  ông trời vốn dĩ công bằng, đều ban khả năng hưởng thụ của tâm hồn cho mỗi một con người. Bởi lẽ mỗi khi con người đã đạt được nhu cầu thiết yếu sinh tồn trong cuộc sống thì nhu cầu tinh thần này bắt đầu thức tỉnh, và càng ngày càng trở thành mục tiêu sống chủ yếu.

Thế nhưng đời sống tinh thần vĩnh viễn là điều trăn trở của con người trong thế giới vật chất, đời sống tinh thần như không phải suy nghĩ lớn lao, đi du lịch, đọc sách, thưởng thức nghệ thuật, hoạt động tinh thần tạo nên những con người có tâm hồn vui vẻ. Tại sao con người lại từ chối điều mà ông trời đã ban một cách công bằng bất kỳ con người nào. Không kể con người có bao nhiêu tiền nhưng họ làm sao có thể sống một đời nghèo nàn đến vậy?

Trông thấy những con người vì kim tiền và quyền lực đã đánh mất liêm sỉ của chính mình để làm việc bán rẻ sự tôn nghiêm của bản thân, sau đó lại dựa vào đồng tiền và quyền lực mua được đó để khinh thường và châm chọc một cách không đắn đo danh dự của người khác, hiền nhân chính vì những điều trông thấy đó mà kinh ngạc và hoài niệm hai chữ cao quý.

Cao quý đã từng là giá trị được tôn trọng của rất nhiều thời đại, từng được xem là điều đáng quý hơn cả sinh mạng, thế nhưng cuộc sống hiện tại ít người nhắc đến nó nữa. Hiền nhân trong và ngoài nước đều biết rõ, con người cần có danh dự làm người, cần có nguyên tắc cơ bản sống của bản thân và không thể dễ dàng vứt bỏ nguyên tắc đó trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Nếu như vi phạm nguyên tắc đó thì có nghĩa đã bản thân không thể làm người đúng nghĩa. Con người trong thời đại hiện nay dường như đã không biết danh dự là thứ gì? và không để người khác làm người, cố tình hiếp đáp và nhạo báng người khác bởi trên thực tế người khác nhìn họ đã không thể thấy một chút phẩm cách làm người. Đặc điểm của con người cao quý chính là rất tôn trọng người khác và lòng tự tôn của họ là biểu hiện đầy đủ nhất của con người cao quý. Linh hồn của con người cần có sự cao quý, con người nên có tinh thần quý tộc. Trên thực tế điều đáng hận nhất và cũng đau buồn nhất chính là những con người có tiền nhưng lại mang tinh thần của những kẻ tiện nhân.

Tôi nghe nói tất cả hiền nhân ở các thời đại đều muốn hướng đến con người hiện đại mà nói to rằng: Con người ơi, chúng ta cần một tấm lòng lương thiện, một tâm hồn phong phú, một tinh thần cao quý. Có như thế chúng ta mới không phải cảm thấy hổ thẹn khi sống trong xã hội con người, chúng ta mới có thể làm một người chân chính trên thế gian này.

Lương thiện, phong phú, cao quý – là những phẩm chất đáng hoài niệm nhất của con người. Tôi hy vọng rằng hôm nay chúng ta càng có nhiều người có những phẩm chất ấy.